Tarihçe

”Onlar en mükemmel sporculardır, çünkü onların bedenlerinde güç ve hız güzel bir uyumla bütünleşmiştir” Aristoteles

Modern pentatlonun geçmişi antik olimpiyat oyunlarına kadar gitmektedir. Antik Yunan’da spor müsabakaları en fazla heyecan ve ilgi uyandıran gösterilerin başında geliyordu. Antik Yunan oyunlarında, pentatlon en iyi ve en donanımlı sporcuları ortaya çıkaran yarışmaydı. Ancak pek az sayıda sporcu, şiddetli bir rekabetin hüküm sürdüğü yarış arenasında ayakta kalma yeterliliği gösterebiliyordu.

Antik pentatlon stadyum etrafında; koşu, atlama, disk atma, gülle atma ve güreşme şeklinde yapılmış ve ilk defa Ispartalılar tarafından askerlerin eğitilmesi amacıyla M.Ö. 708 yıllarındaki olimpiyatlarda tanıtılmıştır. Her dört yılda bir yaz mevsimi boyunca binlerce Antik Yunanlı, Akdeniz’in dört bir yanından gelerek zaferlerinin büyüsüne kapılan binlerce seyirciyi Arena’ya çekmeyi başarırdı.

Antik kalıntılar, Rodoslu Leonidas gibi peş peşe dört defa tüm olimpik atletizm müsabakalarını kazanmış olmakla ünlü efsanevi şampiyonların hikâyelerine tanıklık ediyor. Yine antik kaynaklardan öğrendiğimize göre antik pentatlon dalında ilk rekortmen Ispartalı Limpis’tir.

Pentatlonun destansı hikayesi 

Modern olmadan önce pentatlon, klasik olimpiyat oyunlarının zirvesinde yer alırdı. O zamanki beş oyun; disk, cirit, koşu, yüksek atlama ve güreşti. Bir kralın ulağının düşman topraklarını geçerken gösterdiği becerileri ve dayanıklılığı simgeleyen oyunlardan oluşan bu oyunu, Fransız pedagog, tarihçi ve sporcu Baron Pierre de Coubertin, antik dönemde yapılan beşli branştan daha farklı 5 oyunla güncelleştirmiştir. Temel olarak da; hedef vurma (atış), ikili çarpışma (eskrim), binicilik ve atletizm (koşu) dallarını düşünmüştür. Bu amaçla, bunların hepsini bir arada kaynaştırmak için de ”Napolyon’un özel habercisi olan bir teğmenin, mesajını ulaştırmak için düşman hatlarından geçişini” anlatan Avrupa kökenli destansı bir hikâyeden hareket etmiştir. Bu destanda, haberci teğmen, düşman hatlarından geçerken bindiği atının devrilmesi üzerine önce tabancası, sonra da kılıcı ile kendisini savunur ve düşmandan kurtulur. Ardından yüzerek nehri geçer ve verilmesi gereken mesajı yaya olarak (koşarak) yerine ulaştırır. Özellikle askeri kuruluşların bu yeni spora cesaret, koordinasyon, fiziki güç, disiplin ve değişen şartlara çabuk uyum sağlama gerektirmesinden dolayı sempatiyle yaklaşmalarına yol açmıştır.

Olimpiyat yolunda…

Modern pentatlonun olimpiyatlara ilk girişi, yine Baron Pierre de Coubertin sayesindedir. Kendisi aynı zamanda modern olimpiyatların kurucularından olduğundan hemen hemen bütün sporların içine alındığı ve en sağlam sporcunun tespit edileceği bir spor dalının da olimpiyatlarda yer almasını arzulamıştır. Ve onun modernize ettiği oyun, antik şeklinden farklı olarak, yeni haliyle ve ‘modern pentatlon’ adıyla, ilk defa 1912’de İsveç’te yapılan Stockholm Olimpiyatları’nda ‘tabanca atışı’, ‘eskrim’, ‘yüzme’, ‘binicilik’ ve ‘koşu’ olarak uygulanmıştır.

Pentatlon, 1912 Stockholm Olimpiyatları’ndan bu yana olimpiyatların vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Başlarda askeri bir disiplinle gerçekleştirilen ve dünyada çoğunlukla asker ve polis kökenli sporcuların katılımıyla yapılan modern pentatlon; günümüzde bu spora ilgi duyan tüm kesimlerin yapabildiği bir spor branşı haline gelmiş durumda.

Dünyada Modern Pentatlon

Günümüzde yüzme, eskrim, binicilik, koşu ve atıcılık branşlarını içeren çoklu disiplinden oluşan bir spor dalı olan modern pentatlon sporu, Uluslararası Modern Pentatlon Birliği çatısı altında bulunan 60 ülkede aktif olarak yapılmaktadır. Bu ülkeler arasında Fransa, İngiltere, Rusya, Almanya, Çin, Güney Kore, Japonya, Mısır gibi ülkeler öne çıkarken, Türkiye de bu alanda son yıllarda iddialı olan ülkeler arasında yerini almaktadır.

Yüksek seviyede sabır, fiziksel sağlamlık ve zaman gerektiren bir spor dalı olan modern pentatlon, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından farklı istekleri karşılamak üzere ve televizyonlarda daha izlenebilir olması için daha az karmaşık ve daha çekici bir hale getirilmiştir. Bir günlük yeni format benimsenmiştir.

Genel kurallar üst seviyede ve uluslararası oyunlarda uygulanmaktadır. Yerel oyunlarda ise, genç ve çocuk oyunlarında kurallar farklılık gösterebilmektedir.

Türkiye’de Modern Pentatlon

Modern pentatlon, ülkemizde Türkiye Modern Pentatlon Federasyonu’nun (TMPF) kurulmasıyla birlikte resmiyet kazanmıştır. MDK 112 Sayılı Bakanlık makamının onayı ile 16 Mayıs 2001 tarihinde kurulan federasyonun idari ve mali yönden özerkliği ise, 3289 Sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun Ek-9’uncu maddesi hükmü gereğince Başbakanlık makamının 22 Mayıs 2006 tarihli ve 185 sayılı olurları ile verildi. 

Modern pentatlon sporun ülkemizdeki gelişiminde Türkiye Modern Pentatlon Federasyonu’nun büyük etkisi olmuştur. Bugün ülkemizde Ankara, Bursa, Malatya, İstanbul, Kocaeli, Konya, Adana, Van, Mersin, Çanakkale gibi şehirlerimiz başta olmak üzere birçok ilimizde modern pentatlon sporu aktif olarak yapılmaktadır.